Een nieuw academiejaar, een nieuwe start voor de zorgopleidingen
Oktober 2022
Naar aanleiding van de start van het nieuwe academiejaar gingen we in gesprek met Els Tanghe en Afromedica. Het werd een boeiend gesprek over diversiteit binnen de zorgopleidingen, over de bundel correcte eerstehulpverlening bij een donkere huidskleur en over tips naar (toekomstige) hulpverleners toe.
Waarvan kennen we jullie?
Els Tanghe: "Ik werk als lerarenopleider in de educatieve masteropleiding aan de Universiteit Antwerpen. Daar geef ik onder andere algemene didactiek en vakdidactiek gezondheidswetenschappen. Daarnaast geef ik vakdidactiek zorg in de verkorte educatieve bacheloropleiding van AP Hogeschool. Bij het Centrum Nascholing Onderwijs organiseer en geef ik nascholingen."
Afromedica: “Afromedica is een vereniging die focust op zorgopleidingen inclusiever maken. Hiervoor organiseren we events, brengen wij ideeën aan bij andere instanties, gaan we in gesprek met de faculteiten zelf en delen we materialen waarvan we vinden dat anderen ervan op de hoogte moeten zijn.”
“Onze vereniging startte vanuit de ervaringen van studenten in de nasleep van de Black Lives Matter movement. Racisme is nog steeds heel erg aanwezig in onze maatschappij en dat vertaalt zich ook in de gezondheidszorg. Wij komen samen om ervaringen te delen, om opleidingen te vergelijken en elkaar te ondersteunen."
"We zijn initieel begonnen met enkel geneeskunde studenten, maar dat is verruimd naar alle zorgopleidingen.”
Hoe werken jullie rond het thema diversiteit?
Afromedica: "We stimuleren om het thema diversiteit aan bod te laten komen in de opleidingen, want we zagen dat het slechts in 1 vak aan bod kwam. We zouden graag hebben dat het vaker terugkomt, dat er meer bij wordt stil gestaan. Het zou mooi zijn als het in alle vakken een deel van de leerstof zou zijn. Een thema als pijnbeleving in diverse culturen wordt bijvoorbeeld nog vaak onderschat en er wordt veel te weinig stilgestaan bij niet-witte huidskleuren."
Els Tanghe: "In de lerarenopleiding besteden wij veel aandacht aan de beginsituatie van elke klasgroep. Stilstaan bij jouw persoonlijke perspectief, jouw rugzak als (student-)leraar is belangrijk, en misschien zelfs het vertrekpunt. Daarnaast kan je als leraar gepast omgaan met de aanwezige diversiteit door middel van de onderwijsaanpak. Dat kan bijvoorbeeld door leerinhouden vanuit meerdere perspectieven te bekijken, voorbeelden aan te halen die niet louter eurocentrisch zijn, lesmateriaal te gebruiken dat de diversiteit van de doelgroep representeert (bv. in casussen, beeldmateriaal, …), de doelgroep de eigen ervaringen laten delen enzovoort. Als lerarenopleider, docent, leerkracht, lesgever, stagebegeleider, … hebben we hier een voorbeeldfunctie. De maatschappij is divers en dat is een meerwaarde. Het herkennen én erkennen van die aanwezige diversiteit is belangrijk."
Els, jullie ontwikkelden een bundel correcte eerstehulpverlening bij een donkere huidskleur, waarvoor dient deze bundel?
Els Tanghe: “De diversiteit in de klasgroepen van de zorgopleidingen is zeer groot, idem bij de zorgvragers. Nochtans weerspiegelt het lesmateriaal die diversiteit niet (altijd)."
"Zo vond ik zelf voornamelijk (vrij toegankelijk) beeldmateriaal terug van huidwonden en -aandoeningen bij personen met een lichte huidskleur. Hoe kan je als hulpverlener (in spé) een correcte inschatting (leren) maken wanneer een zorgvrager met een donkere huidskleur zich aandient? Om die reden heb ik deze bundel gemaakt, met zowel een leerkrachten- als leerlingenversie.”
Wat zijn de belangrijkste uitdagingen rond diversiteit in de zorgopleidingen vanuit jullie ervaring?
Els Tanghe: "Als je het lesmateriaal voor zorgopleidingen algemeen bekijkt is er weinig materiaal dat de diverse doelgroep (zowel aan de kant van de zorgverleners als de zorgvragers) representeert. Bepaalde thema’s vanuit meerdere perspectieven bekijken is eveneens een uitdaging."
"Het zou mooi zijn als de inhoud van onze bundel rond correcte eerstehulpverlening bij een donkere huidskleur geïntegreerd wordt in het lesmateriaal en oog voor diversiteit gewoon een logische rode draad in de lessen is."
Afromedica: "Wij hopen op meer docenten met diverse achtergronden, hier is het cruciaal om herkenbaarheid te creëren voor toekomstige studenten. Verder is er nood aan een meldpunt voor discriminatie en racisme in het onderwijs en in organisaties. Discriminatie en racisme moeten bespreekbaar kunnen gemaakt worden. Ziekenhuizen zouden bijvoorbeeld een meldpunt voor grensoverschrijdend gedrag kunnen hebben waar mensen ervaringen met discriminatie kunnen melden."
Hebben jullie nog tips voor hulpverleners en mensen in het werkveld?
Els Tanghe: "We bekijken zaken automatisch vanuit ons eigen perspectief. Jezelf de vraag stellen of dit voor een ander ook geldt, is waardevol. En je kan dit ook bevragen bij de ander, vanuit oprechte interesse."
Afromedica: "Neem als hulpverlener steeds een open houding aan. Er moet ruimte zijn om ervaringen te kunnen delen. Zo ontstaat er meer aandacht voor diversiteit in de gezondheidszorg en meer bewustwording van het feit dat racisme invloed heeft op mensen en de kwaliteit van gezondheidszorg die ze ontvangen. Omstaanderstrainingen zijn heel belangrijk. Mensen moeten leren hoe ze kunnen omgaan met situaties van discriminatie. Misschien kunnen werkgevers dit ook organiseren voor hun personeel. Om verandering te brengen is het belangrijk om verhalen samen te brengen, van elkaar te leren, elkaar te ondersteunen. Mensen zijn zich wel al meer bewust van discriminatie, maar ze weten niet altijd wat de gevolgen kunnen zijn."
