De kracht van een non-discriminatiecode: Naar inclusieve werkvloeren in de social profit
November 2024
Op 22 oktober vond voor de derde keer de Dag van Inclusie plaats, een samenwerkingsverband tussen de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen, 32 sectorfondsen, werkgevers- en werknemersorganisaties en Sterpunt Inclusief Ondernemen, met als doel bedrijven bewust te maken van de kracht van inclusie. Ook VIVO, dat achter Trefpunt Odi zit, was medeorganisator.
Naar aanleiding van deze dag onderstrepen we graag nog eens het belang van een non-discriminatiecode in social-profitorganisaties. Want inclusie gaat niet alleen over het creëren van gelijkwaardige kansen, maar ook over het actief bevorderen van respect voor diversiteit binnen organisaties.
Carine De Meester, projectbeheeder diversiteit & inclusie bij VIVO, deelt in dit interview haar visie op een succesvolle non-discriminatiecode en hoe deze bijdraagt aan een veilige, respectvolle werkomgeving voor iedereen.
Waarom is een non-discriminatiecode essentieel voor organisaties in de social-profitsector?
"Op elke werkvloer ontstaan wel eens spanningen tussen collega’s, en dat is normaal. Dit soort wrijving kan juist een leerproces zijn, waarin je andere perspectieven leert waarderen en je horizon verbreedt. Zeker in de social-profitsector, waar de focus ligt op 'werken met mensen' en er vaak met kwetsbare doelgroepen en een divers team wordt gewerkt, is begrip voor verschillende standpunten belangrijk.
Maar wanneer een collega – of jijzelf – op basis van persoonskenmerken zoals afkomst, handicap of geslacht anders behandeld of uitgesloten wordt, spreken we van discriminatie. En dat is niet alleen wettelijk verboden, maar vraagt bovendien om actie van de organisatie. Dit om aansprakelijkheid te vermijden, maar ook omdat een inclusieve werkomgeving essentieel is voor het welzijn en de prestaties van medewerkers.
Een non-discriminatiecode biedt hiervoor een heldere en concrete richtlijn tot aanpak en versterkt het gevoel van veiligheid en vertrouwen op de werkvloer. Zo’n code vormt een sterk signaal van inclusieve bedrijfscultuur, wat voor social-profitorganisaties ook bijdraagt aan een positieve uitstraling naar potentiële medewerkers."
Hoe ontwikkel je een non-discriminatiecode?
"Start met het creëren van draagvlak in de organisatie. Bespreek waarom een non-discriminatiecode belangrijk is en nodig collega’s uit om hieraan mee te werken. Idealiter vormt de werkgroep die de code opstelt een afspiegeling van de hele organisatie en neemt een syndicaal afgevaardigde deel. Samen verzamelt de werkgroep input van collega's, zodat de code goed aansluit bij de realiteit van de organisatie.
Maar je hoeft niet vanaf nul te beginnen. De non-discriminatiecode voor de social-profitsectoren, opgesteld door VIVO in opdracht van de sociale partners, biedt een juridisch onderbouwde basis. Ook kan de werkgroep inspiratie halen uit de missie, visie en waarden van de organisatie en uit documenten zoals het arbeidsreglement of resultaten van personeelsbevragingen. Zo ontstaat er een code die solide en volledig op maat van de organisatie is. Wanneer de code is opgesteld, kan de werkgroep deze voor feedback voorleggen aan het management en aan collega’s."
Welke uitdagingen komen hierbij kijken?
"Het is essentieel dat de hele organisatie achter de code staat. Een werkgroep die representatief is voor de organisatie helpt daarbij aangezien de code dan beter aansluit op herkenbare situaties. Een tweede uitdaging is het koppelen van de code aan een klachtenprocedure, zodat duidelijk is hoe medewerkers discriminatie kunnen melden. Ook moet de code na invoering actueel en onder de aandacht blijven. Dit vraagt om een transparante, consequente toepassing ervan en een doorlopende communicatie hierover."
Hoe zorg je ervoor dat de code toegankelijk en toepasbaar blijft voor alle medewerkers?
"De code moet makkelijk te vinden zijn, bijvoorbeeld op het intranet of op een zichtbare plek op de werkvloer, zoals in de koffiehoek of de vergaderruimte. Licht ook nieuwe medewerkers over de code in, bijvoorbeeld door deze aan het arbeidscontract toe te voegen of tijdens de onthaalprocedure mee te nemen. De code regelmatig onder de aandacht brengen, houdt de boodschap levend. Dit kan door die te vertalen naar concrete omgangsvormen zoals ‘Ik respecteer je mening en jij de mijne’ en deze uit te hangen. Of door vormingen zoals een omstaanderstraining aan te bieden die vaardigheden versterken om de richtlijnen om te zetten naar de dagelijkse praktijk. Je kan de code ook regelmatig op een teamoverleg aan bod laten komen, of opnemen binnen een functioneringsgesprek. Want het organiseren van terugkerende reflectiemomenten zorgt ervoor dat de code een levend onderdeel blijft van de organisatiecultuur."
Welke stappen raad je aan voor succesvolle implementatie en opvolging?
"Voor een geslaagde implementatie is een stapsgewijze aanpak inderdaad nuttig. Begin met een heldere introductie van de code en de procedure. Denk daarbij na over de communicatiekanalen die je wil gebruiken. Want hoe breder en toegankelijker de communicatie, hoe sterker het draagvlak binnen de organisatie. Vervolgens kunnen trainingen of workshops medewerkers helpen begrijpen waarom het melden van discriminatie belangrijk is en hoe zij kunnen bijdragen aan een inclusieve werkomgeving. Betrek leidinggevenden en teamverantwoordelijken als voorbeeldfiguren en aanspreekpunten. Voer tenslotte een grondige opvolging uit door regelmatig feedback te vragen aan collega’s en sta open voor aanpassingen. Dit onderstreept het belang van de code en houdt deze actueel en effectief."
Hoe kan de module ‘Het maakt wél een verschil’ van het Leertraject Ziedet ondersteunen?
"Deze online opleiding kan organisaties helpen om het belang van een non-discriminatiecode te kaderen bij hun werknemers. De module 'Het maakt wél een verschil' maakt werknemers bewust van de impact van discriminatie en biedt hen handvatten om zelf bij te dragen aan een respectvolle werkvloer. Het Ziedet-leertraject is voor alle social-profitmedewerkers altijd en overal gratis beschikbaar via het Leerlabo van VIVO. Absoluut het proberen waard, want ‘het maakt wél een verschil!’."
