Vrijwilligerswerk als fundament: hoe SENZO inzet op duurzame verbinding en inclusie
SENZO is een warme, Antwerpse organisatie die mensen met een beperking en hun naasten ondersteunt, met bijzondere aandacht voor zorgvragers met een migratieachtergrond. Ze bouwen al jaren aan cultuursensitieve zorg waarin ontmoeting, talentontwikkeling en inclusie centraal staan.
Wat ooit begon als een klein vrijwilligersinitiatief, groeide uit tot een bruisende werking waar deelnemers, vrijwilligers en professionals samen een plek creëren waar iedereen zich thuis voelt. Vandaag vormt hun vrijwilligersbeleid het stevige fundament van die werking.
Trefpunt Odi sprak met Karima El Boujaddayni, één van de coördinatoren van SENZO, over de opbouw, de uitdagingen én de kracht van hun vrijwilligersteam.
Een diverse vrijwilligersgroep
"We hebben drie grote profielen van vrijwilligers. Mensen die ooit deelnemer waren, professionals die door omstandigheden tijdelijk uit het werkveld zijn, en studenten die via stage binnenkomen en blijven hangen."
SENZO ontvangt vrijwilligers met uiteenlopende achtergronden. Sommigen kwamen aanvankelijk als deelnemer naar de werking, ontdekten de waarde ervan en groeiden vervolgens door naar een actieve rol binnen het team. Andere vrijwilligers hebben een professionele loopbaan achter de rug, maar zijn tijdelijk uitgevallen door burn-out of ziekte, en vinden via SENZO opnieuw structuur en zingeving. Studenten vormen de derde groep: zij ontdekken de werking via stage of schoolopdrachten en blijven betrokken uit intrinsieke motivatie. Die diversiteit zorgt voor rijkdom én uitdagingen. Elke vrijwilliger brengt eigen kwaliteiten en noden mee, waardoor SENZO inzet op een persoonlijke, op maat gemaakte benadering.
Geen actieve werving, maar spontane instroom
"We merkten dat vrijwilligers niet zozeer via zoekertjes komen, maar via hun netwerk of via eerdere betrokkenheid bij onze werking."
Hoewel SENZO zich in het begin inschreef op vrijwilligersplatformen zoals Give a Day, bleek al snel dat het grootste deel van de instroom spontaan verloopt. Mensen worden geraakt door de werking, herkennen zich in de missie, en kiezen er bewust voor om zich te engageren. Deze organische groei zorgt voor een sterke match tussen de waarden van de organisatie en de motivatie van de vrijwilliger. Vrijwilligers die instappen, doen dat niet uit verplichting maar vanuit betrokkenheid.
Investeren in relaties en erkenning
"Een persoonlijke aanpak is essentieel. Elk traject begint met een individueel gesprek waarin we tijd nemen voor het verhaal van de vrijwilliger."
SENZO kiest voor een persoonlijke ontvangst en begeleiding van elke vrijwilliger. Er is geen standaard onthaalmoment in groep, net omdat er vaak kwetsbare verhalen schuilgaan achter een engagement.
Door individuele kennismaking kunnen vrijwilligers hun rugzak delen, hun motivaties verduidelijken en beter ondersteund worden in hun rol. Erkenning is daarbij een kernbegrip. Dat gebeurt zowel via kleine gebaren — een kaartje, een bedankje, een teammoment — als via structurele momenten van feedback, bijscholing en overleg. Vrijwilligers worden expliciet betrokken bij de teamwerking, en er is ruimte voor bijsturing wanneer nodig.
Vrijwilligerswerk als groeipad
"Sommigen starten in een kwetsbare situatie, maar vinden een hernieuwde energie om door te groeien naar een job. We zien dat vrijwilligerswerk echt activerend werkt."
Hoewel activering nooit het expliciete doel was, stelt SENZO vast dat vrijwilligerswerk vaak een opstap vormt naar opleiding, werk of hernieuwde maatschappelijke participatie. Sommige vrijwilligers hervatten studies, anderen stromen door naar de arbeidsmarkt. Die groei ontstaat doordat ze bij SENZO hun sterktes herontdekken en opnieuw zelfvertrouwen opbouwen. De organisatie erkent dat dit proces niet altijd vanzelfsprekend is. Vrijwilligers worden soms geconfronteerd met hun eigen grenzen of pijnpunten. Daarom is coaching, begeleiding en het voorzien van een aanspreekpunt essentieel. Het vrijwillig engagement moet gedragen blijven, niet overbelastend worden.
Van valkuilen naar beleidsmatige aanpak
"In het begin deden we alles ad hoc. Nu bouwen we stap voor stap aan een gedragen vrijwilligersbeleid, met ruimte voor planning, opvolging en herverdeling van rollen."
Naarmate de werking groeide, ontstond ook nood aan meer structuur. Waar aanvankelijk iedereen vrijwilliger was, kwamen er gaandeweg medewerkers bij, wat impact had op de rolverdeling. Sommige taken werden overgenomen door personeel, wat tot onzekerheid kon leiden bij vrijwilligers. SENZO ontwikkelde daarom een meer gestructureerde aanpak, waarbij er onder andere een reservelijst bestaat voor momenten met overschot aan vrijwilligers, en er wordt gewerkt met teamindelingen om het engagement te spreiden.
Flexibiliteit en maatwerk
"We creëren rollen op maat. Als iemand met passie voor rouwverwerking komt, dan bouwen we daar rond een project."
Een van de unieke aspecten aan het vrijwilligersbeleid van SENZO is de flexibiliteit. In plaats van vooraf vastgelegde functies, vertrekt de organisatie vanuit de talenten en interesses van de vrijwilliger.
Dat leidt tot innovatieve initiatieven: zo werd er een werkgroep rond rouw en verlies opgericht op initiatief van een vrijwilliger, en startte een jongere met autisme een kinderatelier met ondersteuning. Deze werkwijze vraagt tijd en betrokkenheid, maar zorgt ervoor dat het vrijwilligerswerk écht betekenisvol is, voor beide partijen.
Belangrijkste lessen en aanbevelingen
"Vrijwilligerswerk mag geen lapmiddel zijn voor structurele tekorten, maar het kan wél het verschil maken waar het systeem nog tekortschiet."
SENZO benadrukt dat vrijwilligerswerk geen vervanging mag zijn voor structurele ondersteuning vanuit het beleid, maar in bepaalde situaties wel een groot verschil kan maken. Zeker in crisismomenten of bij kwetsbare doelgroepen.
SENZO's belangrijkste aanbevelingen aan andere organisaties:
Investeer bewust in kennismaking, opvolging en erkenning van je vrijwilligers. Zie hun engagement niet als een extraatje, maar als een essentieel onderdeel van je werking. Een kaartje, een goed gesprek of een bijscholing kan wonderen doen.
Vertrek niet vanuit functies, maar vanuit de interesses, talenten en mogelijkheden van de vrijwilliger. Zo creëer je betekenisvolle rollen die aansluiten bij wie iemand is, en geef je ruimte aan initiatief en persoonlijke groei.
Geef hen niet alleen taken, maar ook een stem. Laat hen meedenken over werking, programma’s en richting. Door vrijwilligers mee te nemen in het grotere plaatje, voelen ze zich echt deel van het team.
